Hội chứng cổ vai cánh tay do thoát vị đĩa đệm chèn ép các rễ thần kinh thuộc đám rối thần kinh cánh tay, chủ yếu là rễ C5-C6. Đau vùng gáy âm ỉ tăng từng cơn nhất là về đêm, lan lên vùng chẩm và xuống vai và cánh tay. Biểu hiện lâm sàng là hội chứng vai-gáy, hoặc hội chứng vai-cánh tay.Thường đau sâu trong cơ, xương với cảm giác nhức nhối khó chịu, có khi đau nhói như điện giật.
1. Lâm sàng.
1.1. Hội chứng cột sống cổ.
– Đau cổ gáy: có 3 kiểu biểu hiện:
+ Đau cổ gáy cấp tính: Hay vẹo cổ cấp, xuất hiện sau một đêm ngủ dậy do gối đầu lệch hoặc sau lao động nặng, mệt mỏi, căng thẳng, lạnh… thấy đau vùng gáy một bên lan lên cùng chẩm. Thường khỏi sau vài ngày và hay tái phát.
+ Đau vùng gáy mạn tính: Đau âm ỉ khi tăng khi giảm, lan ít, khó vận động một số động tác vì đau, đôi khi thấy lạo xạo khi quay cổ.
+ Có điểm đau cột sống cổ: ấn vào các gai sau và cạnh cột sống cổ tương ứng các rễ thần kinh có thể tìm thấy điểm đau.
– Hạn chế vận động cột sống cổ: đau làm đầu vẹo sang một bên không quay về bên kia được do cơ bên đau bị co cứng phản xạ.
1.2. Hội chứng rễ thần kinh.
– Do thoát vị đĩa đệm chèn ép các rễ thần kinh thuộc đám rối thần kinh cánh tay, chủ yếu là rễ C5-C6. Đau vùng gáy âm ỉ tăng từng cơn nhất là về đêm, lan lên vùng chẩm và xuống vai và cánh tay. Biểu hiện lâm sàng là hội chứng vai-gáy, hoặc hội chứng vai-cánh tay.Thường đau sâu trong cơ, xương với cảm giác nhức nhối khó chịu, có khi đau nhói như điện giật. Đau cổ thường giảm nhanh trong khi đau vai và tay thì ngày một tăng. Đau có tính chất cơ học, đau tăng khi đứng, đi, ngồi lâu, khi ho, hắt hơi, khi vận động cột sống cổ; đau giảm khi nghỉ ngơi, khi kéo giãn cột sống cổ…
– Rối loạn vận động, cảm giác kiểu rễ: bại một số cơ chi trên như dạng vai (C5), bại gấp cẳng tay (C6), bại duỗi cẳng tay (C7), bại gấp các ngón tay (C8). Có thể kèm theo hiện tượng giật bó cơ khi bị teo cơ rõ. Tê một vùng ở cánh tay, cẳng tay, bàn ngón tay. Định khu của hiện tượng giảm cảm giác tùy thuộc vào rễ thần kinh bị chèn ép. Làm nghiệm pháp căng dây thần kinh của đám rối cánh tay thì đau và tê tăng.
– Rối loạn phản xạ kiểu rễ cổ: giảm hoặc mất phản xạ gân xương do rễ thần kinh chi phói bị chèn ép: Phản xạ gân cơ nhị đầu cánh tay (C5), phản xạ trâm quay (C6), phản xạ cơ tam đầu (C7).
– Tổn thương rễ thần kinh cổ:
+ Rễ C1, C2 và một phần C3 tạo ra dây thần kinh chẩm Arnold, khi tổn thương gây đau đầu vùng chẩm.
+ Rễ C3: đau vùng chẩm gáy; kèm theo nói khó và tức ngực.
+ Rễ C4: đau bả vai và thành ngực trước; có ho, nấc, khó thở.
+ Rễ C5: đau mặt ngoài cánh tay đến cẳng tay; yếu cơ delta.
+ Rễ C6: đau mặt trước cánh tay đến ngón cái và trỏ; yếu cơ nhị đầu.
+ Rễ C7: đau mặt sau cánh tay đến ngón giữa; yếu cơ tam đầu.
+ Rễ C8: đau mặt trong cánh tay đến ngón nhẫn và út; yếu cơ bàn tay.
– Một số nghiệm pháp đánh giá tổn thương rễ thần kinh cổ:
+ Dấu hiệu chuông bấm: ấn điểm cạnh sống tương ứng với lỗ ghép thấy đau xuất hiện từ cổ lan xuống vai và cánh tay.
+ Nghiệm pháp Spurling (ép rễ thần kinh cổ): bệnh nhân ngồi hoặc nằm nghiêng đầu về bên đau, thầy thuốc dùng tay ép lên đỉnh đầu bệnh nhân, đau xuất hiện ở rễ bị tổn thương do làm hẹp lỗ ghép.
+ Nghiệm pháp căng rễ thần kinh cổ: bệnh nhân ngồi đầu nghiêng xoay về bên lành. Thầy thuốc cố định vai và từ từ đẩy đầu bệnh nhân về bên kia, đau xuất hiện dọc theo rễ thần kinh bị tổn thương. Hoặc bệnh nhân ngồi, thầy thuốc đặt tay lên vùng chẩm ấn từ từ cho cằm chạm xương ức, đau cũng xuất hiện dọc theo rễ thần kinh bị tổn thương.
+ Nghiệm pháp chùng rễ thần kinh cổ: bệnh nhân ngồi, thầy thuốc nâng cánh tay bên đau của bệnh nhân lên đầu và đưa ra sau, các triệu chứng rễ giảm hoặc mất.
+ Nghiệm pháp kéo giãn cột sống cổ: bệnh nhân nằm ngửa, thầy thuốc dùng 2 bàn tay đặt lên cằm và chẩm bệnh nhân, từ từ kéo theo trục dọc một lực độ 10-15kg, các triệu chứng rễ cũng giảm hoặc mất.
1.3. Hội chứng động mạch sống – nền
– Đau đầu vùng chẩm, chóng mặt, ù tai, mờ mắt, đôi khi có giảm thị lực thoáng qua. Đặc biệt bệnh nhân luôn thấy người mệt mỏi.
– Rung giật nhãn cầu, hội chứng tiểu não, hội chứng giao bên. Có cơn sụp đổ (Drop – attacks) khi quay cổ quá nhanh ở tư thế bất lợi.
1.4. Các hội chứng thần kinh thực vật
– Hội chứng giao cảm cổ sau (Hội chứng Barré – Lieou): đau nửa đầu hoặc vùng chẩm, chóng mặt, ù tai, mờ mắt hoặc mất thị lực thoáng qua, cơn rối loạn vận mạch. Các triệu chứng trên tăng lên khi quay cổ.
– Hội chứng vai – bàn tay: đau ở vùng bàn tay, các ngón tay, da bàn tay, có khi xanh tím, giảm nhiệt độ so với bên lành.
– Kích thích đám rối thần kinh cổ sau: cơn đau kiểu mạch đập ở vùng chẩm, hội chứng Claude Bernard – Horner, tê cóng bàn tay kiểu Raynaud, loạn cảm bỏng buốt ở khớp vai, co cứng các cơ cổ, tức ngực, hụt hơi, dị cảm ở họng.
– Đau quanh khớp vai: đau có tính chất phản xạ từ cổ xuống vai và cánh tay, đôi khi có tức ngực vùng trước tim. Khác với viêm quanh khớp vai, ở bệnh nhân này không có hạn chế vận động khớp vai.
– Hội chứng cơ thang: đau mặt trong cánh tay xuống ngón 4-5 và đau lan lên chẩm; đau tăng khi quay và nghiêng đầu sang bên đau kèm theo có lạnh ngọn chi, xanh tím, phù nề, mất mạch quay. Cần chẩn đoán phân biệt với bệnh lý còn xương sườn cổ VII.
– Hội chứng tim (cardiac syndrome): bệnh nhân thường thấy đau ngực vùng trước tim, đau tăng khi quay đầu, giơ cánh tay lên cao hoặc khi ho, hắt hơi; đôi khi xuất hiện như cơn đau thắt ngực, nhưng điện tim ở những bệnh nhân này hoàn toàn bình thường.
1.5. Hội chứng chèn ép tuỷ cổ:
Chèn ép tuỷ mức độ nhẹ: giai đoạn đầu, đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh, nhưng sau đó đĩa đệm chèn ép cả tuỷ sống. Chèn ép tuỷ mức độ nhẹ biểu hiện bởi rối loạn vận động làm mất tính khéo léo của bàn tay trong các động tác như viết, cài cúc áo, đánh mày vi tính; hai chân cảm giác căng cứng, đi lại khó khăn; có thể thấy tăng nhẹ các phản xạ gân xương.
Chèn ép tuỷ mức độ nặng: chân tay còn vận động được nhưng đi lại rất khó hoặc không đi lại được, mất khả năng tự phục vụ cá nhân, các phản xạ gân xương tăng rõ. Mức độ rất nặng gây liệt hoàn toàn tứ chi.
Hội chứng Brown-Sequard: Thoát vị đĩa đệm cổ có thể gây hội chứng Brown-Sequard (còn gọi là hội chứng phân ly cảm giác) là do đĩa đệm chèn ép một nửa bên tuỷ. Ví dụ, thoát vị đĩa đệm C3-C4 gây chèn ép nửa tuỷ cổ ở bên phải, biểu hiện lâm sàng: liệt tay và liệt chân kiểu trung ương ở nửa người bên phải (cùng bên) nhưng còn cảm giác đau; nửa tuỷ cổ bên trái không bị chèn nên chân tay bên đó không liệt nhưng lại mất cảm giác đau.
2. Dấu hiệu X quang.
2.1 Chụp X quang cổ thường quy.
– Hình ảnh X quang trên phim chụp cổ nghiêng thấy gai xương, mỏ xương ở thân đốt và mấu bán nguyệt, mỏ xương ở mấu bán nguyệt là lý do quan trọng, trực tiếp làm hẹp lỗ ghép và lỗ động mạch gây chèn ép rễ thần kinh và động mạch sống.
– Hình ảnh X quang trên phim chụp cổ tư thế thẳng cho thấy mờ đậm hoặc phì đại mấu bán nguyệt, bên tổn thương khe khớp bán nguyệt hẹp hơn bên lành.
– Trên phim chụp chếch 3/4 cột sống cổ thấy lỗ ghép méo mó và bị hẹp.
– Khi thoát vị đĩa đệm có thể thấy: mất ưỡn cong sinh lý, gai xương trước sau, hẹp khe liên đốt, trượt đốt sống, hẹp ống sống, hẹp lỗ ghép do gai xương.
2.2. Chụp tuỷ cản quang cột sống cổ.
Chụp tuỷ cản quang cột sống cổ khó hơn cột sống thắt lưng, kỹ thuật thường dùng là chụp tủy cổ đường bên giữa C1 và C2 trong tư thế bệnh nhân nằm sấp ngửa cổ tối đa.
2.3. Chụp động mạch đốt sống.
Nguyên nhân đè ép động mạch đốt sống chủ yếu là do gai xương phát triển từ khớp móc cột sống đè vào.
2.4. Chụp cộng hưởng từ (MRI).
Trên ảnh MRI, đĩa đệm có ranh giới rõ, giảm tín hiệu trên T1 và tăng tín hiệu trên T2 do có nhiều nước. Các đĩa đệm thoái hóa do không có nước nên trên T2 tín hiệu không tăng so với các đĩa đệm khác. Khối đĩa đệm thoát vị là phần đồng tín hiệu với đĩa đệm nhô ra phía sau so với bờ sau thân đốt sống và không ngấm thuốc đối quang từ.
3. Điều trị
Tổ chức Y tế Thế giới WHO và Hội nghiên cứu Đau Quốc tế IASP khuyến cáo, trong điều trị đau trước tiên cần lựa chọn các phương pháp không dùng thuốc vừa đảm bảo tính hiệu quả và tính an toàn cao cho người bệnh. Dùng thuốc giảm đau chống viêm cần chú ý biến chứng đường tiêu hóa, vì thuốc có thể gây viêm loét dạ dày, hành tá tràng. Chỉ định phẫu thuật chỉ được đặt ra khi điều trị nội khoa không kết quả.
Đáp ứng những khuyến cáo đó, Phòng khám Thoát vị đĩa đệm G11/28 Xuân La cũng lấy phương châm điều trị không dùng thuốc là các phương pháp đầu tay trong điều trị bệnh cơ xương khớp, cột sống cho bệnh nhân. Bao gồm:
– Kéo giãn cột sống: trong hội chứng cổ vai cánh tay bệnh thoát vị đĩa đệm và thoái hóa cột sống, khối thoát vị chèn vào dây thần kinh gây đau. Kéo giãn cột sống làm giảm áp lực trong đĩa đệm, làm giảm sự chèn ép của khối thoát vị lên thần kinh làm cho đau giảm hoặc mất. Đây là phương pháp bảo tồn duy nhất có thể tác động vào căn nguyên gây bệnh, có thể thu nhỏ khối thoát vị giải quyết tận gốc của vấn đề. Ngoài ra, cũng giống như điện xung, kéo gãn tác động lên các cơ co thắt làm giãn cơ một cách cưỡng bức, cắt đứt vòng xoán bệnh lý, tăng hiệu quả giảm đau. Kéo giãn làm giảm áp lực trong đĩa đệm nên làm cho dinh dưỡng được hút vào đĩa đệm nhiều hơn, làm ngăn ngừa quá trình thoái hóa của đĩa đệm.
(Đặc biệt các BN thoát vị đĩa đệm cột sống cổ sẽ được điều trị bằng máy kéo giãn C6354 do Bs Mai Trung Dũng Bệnh viện Quân y 354 nghiên cứu và chế tạo – Công trình này đã từng đạt một số giải thưởng như:
- Giải Nhất Hội thao STTT ngành y tế KV Hà Nội 2007;
- Giải Nhất Giải thưởng TTST Quân đội 2008;
- Giải KK Giải thưởng STKT toàn quốc VIFOTEC 2010).
Hình 6. Kéo giãn cột sống cổ bằng máy C6354 tại Phòng khám Thoát vị đĩa đệm G11/28 Xuân La
– Điện châm: theo lý luận của YHCT, đau là do kinh lạc bị bít tắc làm khí huyết không lưu thông gây ra (bất thông tắc thống), châm cứu có tác dụng làm thông kinh hoạt lạc nên đau sẽ hết. Còn theo y học hiện đại, châm cứu sẽ tác động vào các điểm nhận cảm thần kinh có tác dụng ức chế dẫn truyền cảm giác đau, đồng thời kích thích vỏ não tiết ra chất giảm đau nội sinh làm cảm giác đau giảm hoặc mất. Theo truyền thống, sau khi châm kim vào huyệt vị, thầy thuốc thường lưu kim đồng thời có thể kết hợp các thủ thuật vê kim, bổ, tả… Ngày nay dưới tiến bộ của y học, người ta thường mắc các điện cực vào kim châm và kích thích huyệt bằng các dòng điện xung tần số thấp cường độ nhỏ để tăng thêm tắc dụng điều trị, gọi là điện châm.
GS Nguyễn Tài Thu trong một lần điều trị cho bệnh nhân và trao đổi chuyên môn với các bác sĩ Điều Trị Đau Clinic
– Chườm nóng bằng túi chườm thảo mộc: bản thân nhiệt nóng đã có tác dụng ức chế dẫn truyền đau, làm giãn mạch xung huyết tại chỗ, tăng tuần hoàn nuôi dưỡng, tăng đào thải các chất hóa học gây đau. Kết hợp tác dụng của các thảo dược tăng thông kinh hoạt lạc, điều trị phong thấp hàn làm cho tác dụng điều trị được gia tăng cộng hưởng.
Điều trị bằng Túi chườm thảo mộc tại Điều Trị Đau Clinic
– Điện xung: là những xung điện tần số thấp điều biến được các nhà khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng để mang lại hiệu quả giảm đau tối đa do ức chế dẫn truyền đau ở tủy sống, làm cảm giác đau bị chặn lại không dẫn truyền về não được do đó ta không còn thấy đau nữa. Mặt khác, đau làm cho các cơ co thắt, các cơ co thắt lại gây đau thêm – đó là một vòng xoắn bệnh lý; điện xung làm cho các cơ co bóp một cách cưỡng bức dần dần các cơ này giãn ra cắt đứt vòng xoắn bệnh lý, tăng hiệu quả giảm đau.
Điều trị bằng Điện xung tại Điều Trị Đau Clinic
– Siêu âm điều trị: máy phát ra sóng siêu âm có tác dụng xoa bóp vi thể đối với tổ chức tế bào, làm tổ chức nóng lên, dẫn đến tác dụng điều trị do nhiệt. Đồng thời sóng âm làm tổ chức giãn nở, khi kết hợp với thuốc gel chống viêm (siêu âm dẫn thuốc)làm thuốc ngấm sâu vào tổ chức nâng cao hiệu quả điều trị.
Điều trị bằng Siêu âm dẫn thuốc tại Điều Trị Đau Clinic
– Xoa bóp, bấm huyệt: tác động trực tiếp lên các thụ cảm thể thần kinh dày đặc ở dưới da tạo ra các phản xạ thần kinh đáp ứng từ đó gây nên tác dụng điều hòa quá trình hưng phấn hay ức chế thần kinh trung ương, gây thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng, tăng khả năng tập trung, giảm đau, giãn cơ, và điều hòa chức năng nội tạng. Một số công trình nghiên cứu cho thấy, xoa bóp và một số bài tập vận động còn có tác dụng kích thích thần kinh trung ương tiết ra endorphine gây cảm giác dễ chịu, khoan khoái, giảm căng thẳng, điều này cũng cho phép giải thích hiện tượng “nghiện xoa bóp” ở những người được xoa bóp liên tục trong một thời gian dài.
Ngoài ra, Phòng khám còn nhiều phương pháp khác có thể áp dụng cho bệnh nhân khi có chỉ định như: hướng dẫn bài tập phòng ngừa, ion tĩnh điện, Laser chiếu ngoài…
Bản thân mỗi phương pháp điều trị kể trên đã có tác dụng rất lớn trong điều trị thoát vị đĩa đệm, việc kết hợp nhiều phương pháp cùng lúc sẽ có tác dụng bổ trợ, cộng hưởng làm hiệu quả điều trị được tăng rất cao; bệnh nhân có thể giảm đau thậm chí hết đau ngay lần điều trị đầu tiên và được củng cố thêm trong những lần điều trị tiếp theo trong một liệu trình điều trị khoảng 10-20 lần.
Originally posted 2016-09-22 13:10:12.
Bạn cần tư vấn
Nếu bạn có câu hỏi hãy nhấp chuột chọn Tư vấn trực tuyến để chát với chuyên gia. Bạn có thể gọi theo số 084 354 8686 hoặc hãy điền số điện thoại vào form bên dưới và "Gửi", chúng tôi sẽ gọi lại ngay cho bạn:
Thông thường một liệu trình điều trị bệnh cột sống trong 10 ngày bao gồm 4-6 kỹ thuật điều trị (kéo giãn, châm cứu, điện xung, siêu âm, chườm thuốc, ...), mỗi ngày hết khoảng 250-300k, nếu đóng trước cả đợt 10 ngày sẽ được giảm ngay 10%.
